حیات مهم ترین سرشاخه مند در دشتی به زودی مسدود می شود

با بهره برداری از سیستم انحرافی رودخانه باغان، عملیات اجرایی احداث بدنه بتونی سد باغان در بالادست رود مند با حضور وزیر نیرو آغاز شد.

رودخانه باغان از سرشاخه‌های اصلی رودخانه مند است که حوزه آبریز این رودخانه تا محل سد مساحت ۷۳۴ کیلومتر مربع و متوسط بارندگی سالانه ۳۷۶ میلی متر است.

سد مخزنی باغان واقع در ۱۶ کیلومتری شهر انارستان از توابع شهرستان جم بر روی رودخانه باغان احداث می‌شود. متوسط آورد سالانه رودخانه باغان در ساختگاه سد باغان حدود ۲۳.۸ میلیون متر مکعب برآورد شده است. هدف اصلی از احداث این سد ذخیره سازی آب برای بخش‌های مختلف کشاورزی، شرب، زیست محیطی و صنعت است. مبلغ قرارداد پیمانکار ۳۳۲ میلیون یوآن چین است که به مدت ۳۶ ماه شمسی اجرا می‌شود.

 با حضور وزیر نیرو عملیات اجرایی ساخت بدنه سد باغان در استان بوشهر آغاز شد و شبکه انحراف آب رود‌خانه این سد وارد مدار بهره‌برداری شد.
به نوشته خبرگزاری فارس سد باغان دارای دریاچه‌ای ۶۰۰ هکتاری به طول ۹ کیلومتر است که ارتفاع آن از کف رود‌خانه تا سطح ۵۴ متر ارتفاع دارد و دارای ۵ میلیون متر مکعب حق آبه کشاورزی است که می‌تواند مشکل آب کشاورزی و صنعتی شهرستان دشتی را به کلی برطرف کند.
وزیر نیرو در مراسم آغاز عملیات اجرایی این سد از تکمیل این سد طی ۳ سال خبر داد. حمید چیت چیان گفت، با ساخت سد باغان ضمن تأمین آب آشامیدنی ریز، انارستان، سرچشمه و روستاهای اطراف، آب مورد نیاز پالایشگاه فجر جم و آب کشاورزی دشت باغان تأمین می‌شود.

اما مهمترین موضوع که در مراسم بهره بردای سیستم انحرافی سد باغان برای شروع عملیات اجرایی بدنه سد ناگفته ماند و با رصد صحبت های وزیر نیرو، استاندار بوشهر، نماینده مردم جنوب استان و مدیر عامل آب منطقه ای استان بوشهر پاسخ مشخصی بدان نمی یابیم، بازگویه جزئیات سهم بخش های مختلف زیست محیطی، کشاورزی، صنعت و آشامیدنی این سد مخزنی است.
جالب است بدانید محل قرارگیری این سد نیز چندان مشخص نیست. به نحوی که خبرگزاری تسنیم در روز آغاز عملیات اجرایی بدنه سد در پنج شنبه ۹ دی ۱۳۹۵ در ساعت ۱۷:۴۰ با تیتر، وزیر نیرو در جم؛ عملیات ساخت سد مخزنی باغان آغاز شد، نوشت: عملیات سد مخزنی باغان با سرمایه‌گذاری ۱۹۰ میلیارد تومان در شهرستان جم آغاز شد، این خبرگزاری به نقل از خبرنگار خود در شهرستان جم نوشت: وزیر نیرو با سفر به شهرستان جم عملیات اجرایی ساخت سد مخزنی جم را آغاز کرد.
در همین روز خبرگزاری ایرنا در ساعت ۱۹:۴۵ نوشت: عملیات اجرایی سد باغان عصر روز پنجشنبه در آیینی با حضور وزیر نیرو، استاندار و مسئولان استان بوشهر در شهرستان دشتی این استان آغاز شد.
خبرگزاری فارس نیز در ساعت ۱۶:۱۴ نوشته بود، با حضور وزیر نیرو، عملیات اجرایی سد باغان در شهرستان دشتی در استان بوشهر آغاز شد.

این در حالی است که در ساعت ۱۵:۵۲ دقیقه همان روز خبرگزاری مهر نوشته بود، در آئینی با حضور وزیر نیرو، استاندار بوشهر و تعدادی از مسئولان محلی، عملیات احداث بدنه سد باغان در شهرستان دشتی استان بوشهر آغاز شد و سیستم انحراف آب رودخانه به بهره‌برداری رسید.

در حالی که محل قرارگیری سد در ۱۶ کیلومتری شهر انارستان از توابع شهرستان جم واقع است و نمایندگان مردم دشتی و تنگستان در دوره های پیش و اکنون بیش از نمایندگان مردم جنوب استان پیگیر احداث این سد بوده اند اما با این روایات مشخص نیست این سد در محدوده شهرستان دشتی واقع است یا اینکه در شهرستان جم در حال احداث می باشد.
بیشتر از ابهام در محل قرارگیری سد آنچه برای فعالان در شهرستان دشتی مهم است تعیین دقیق سهم هر بخش از استفاده کنندگان این سد است.
در حالی که زمزمه هایی از وجود یک گنبد نمکی در نزدیکی مخزن این سد و احتمال شور شدن آب دریاچه پشت این سد وجود دارد، تنها از سهم آب کشاورزی دشتی از ۳۲ میلیون متر مکعب آب سالانه این دریاچه در اظهارات موجود در روز آغاز عملیات اجرایی بدنه سد می توان سراغ گرفت.
سهم دشتی از مجموع ۳۲ میلیون متر مکعب تراز نرمال آب این سد یا متوسط آورد سالانه در ساختگاه سد باغان  ۲۳.۸ میلیون متر مکعب تنها ۵ میلیون متر مکعب است که این آب برای کشاورزی دشت باغان در نظر گرفته شده است.
احداث سد باغان که از مصوبات دور اول سفرهای استانی  دولت نهم به استان بوشهر است از سال ۸۴ در دستور کار استانداری و شرکت آب منطقه ای بوشهر بوده است.
طبق اظهارات مدیر عامل آب منطقه ای استان در سال ۸۹، حجم آب قابل برنامه ریزی سد باغان ۱۹/۲ میلیون متر مکعب است که ۱۰/۵ میلیون متر مکعب آن برای مصارف شرب و صنعت، ۳/۷ میلیون متر مکعب الزامات زیست محیطی و ۵ میلیون متر مکعب نیز برای آب کشاورزی پیش بینی شده است.

جالب اینجاست که برداشت آب آشامیدنی و صنعتی از سد باغان فقط و فقط برای شهرستان جم در نظر گرفته شده است که می توان حدس زد بخش قابل توجهی از سهم آب کشاورزی آن نیز برای همان شهرستان مد نظر است.
در هنگامی که بیشترین مصرف آب شرب و شیرین  استان متعلق به صنعت نفت و گاز است، اختصاص بخش قابل توجه ای از آب این سد به بخش صنعت آن هم در شهرستان جم داستانی است که  می بایست ادامه آن برای افکار عمومی جالب و شنیدنی باشد.
وقتی که قرار است بیشترین آب سد باغان به شهرستان جم اختصاص یابد و در هنگامی که احداث این  سد خطری برای نابودی اکوسیستم  مند در مناطق پایین دست رود مند در شهرستان دشتی است اما سهم  دشتی و به ویژه بخش های کاکی، شنبه و مناطق مجاور مند معلوم نیست.
مشخص نیست قطع یکی از شاخابه های شیرین رود مند تا چه اندازه در شوری آب این رودخانه و تخریب زیست جانوری و گیاهی در پایین دست موثر است.
در زمانی که برداشت بی رویه از سفره های محدود آب شیرین دشتی در بی برنامه گی های موجود، دشت های این شهرستان را در معرض نابودی کامل قرار داده است، برداشت آب از یکی از شاخابه های مهم مند و تخصیص آن به آب صنعت در شهرستان جم جای سوال است.
بنابراین از همین امروز می بایست آگاهان دشتی این موضوع را جدی گرفته و پیگیر شرایط احداث این سد و اختصاص آب حاصل از ایجاد سد باغان که با آینده و با سرنوشت شهرستان در پیوند است، باشند.

منبع:مند